Δήλωση θανάτου και ληξιαρχική πράξη
Η πρώτη και πιο σημαντική ενέργεια είναι η δήλωση του θανάτου στο αρμόδιο ληξιαρχείο του δήμου όπου συνέβη. Αυτό πρέπει να γίνει εντός 24 ωρών, είτε από συγγενή, είτε από το γραφείο τελετών που αναλαμβάνει τη διαδικασία.
Για τη δήλωση χρειάζονται:
- Το ιατρικό πιστοποιητικό θανάτου, υπογεγραμμένο από γιατρό.
- Η αστυνομική ταυτότητα ή το διαβατήριο του εκλιπόντος.
- Στοιχεία του δηλούντος (συγγενής ή υπεύθυνος).
Μετά τη δήλωση, εκδίδεται η ληξιαρχική πράξη θανάτου, ένα επίσημο έγγραφο που αποτελεί τη βάση για κάθε επόμενη ενέργεια, όπως η τακτοποίηση συντάξεων, λογαριασμών και τραπεζικών θεμάτων.
Επιλογή γραφείου τελετών και οργάνωση κηδείας
Η οργάνωση της κηδείας είναι το επόμενο στάδιο. Οι περισσότερες οικογένειες επιλέγουν να συνεργαστούν με εξειδικευμένο γραφείο τελετών, το οποίο αναλαμβάνει:
Α. Την παραλαβή και φροντίδα της σορού.
Β. Την έκδοση των απαραίτητων αδειών ταφής ή αποτέφρωσης.
Γ. Τον συντονισμό με τον ιερέα ή τον χώρο τέλεσης.
Δ. Την έκδοση αγγελτηρίων και ανακοινώσεων.
Η επιλογή του γραφείου τελετών είναι σημαντική, καθώς μπορεί να απαλλάξει τους συγγενείς από τη γραφειοκρατία, αναλαμβάνοντας όλη τη διαδικασία με διακριτικότητα και σεβασμό.
Έκδοση άδειας ταφής ή αποτέφρωσης
Πριν πραγματοποιηθεί η τελετή, απαιτείται άδεια ταφής ή αποτέφρωσης από τον οικείο δήμο. Για την ταφή, η άδεια εκδίδεται αφού κατατεθεί η ληξιαρχική πράξη θανάτου και το πιστοποιητικό γιατρού. Για την αποτέφρωση, χρειάζεται επιπλέον δήλωση επιθυμίας του θανόντος (εφόσον υπάρχει) ή υπεύθυνη δήλωση των συγγενών πρώτου βαθμού.
Θρησκευτική ή πολιτική τελετή
Ανάλογα με τις πεποιθήσεις του εκλιπόντος, μπορεί να πραγματοποιηθεί θρησκευτική κηδεία, σύμφωνα με το δόγμα του ή πολιτική τελετή, για όσους δεν επιθυμούσαν θρησκευτικό μυστήριο.
Η τελετή είναι μια ευκαιρία για αποχαιρετισμό και συλλογική αποδοχή της απώλειας. Πολλά γραφεία τελετών μπορούν να οργανώσουν και εξατομικευμένες τελετές, με μουσική, προβολές ή ιδιαίτερη διακόσμηση, αν το επιθυμεί η οικογένεια.
Έκδοση πιστοποιητικών και ειδοποίηση αρχών
Αφού ολοκληρωθεί η κηδεία, ξεκινούν οι υπόλοιπες διοικητικές διαδικασίες.
Ορισμένα από τα έγγραφα που απαιτούνται ή χρειάζονται στη συνέχεια είναι:
- Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης (από το ΚΕΠ ή το ληξιαρχείο).
- Αντίγραφα της ληξιαρχικής πράξης θανάτου (συχνά ζητούνται από διάφορους φορείς).
- Ενημέρωση του ΑΦΜ του θανόντος στην Εφορία.
- Ενημέρωση του ασφαλιστικού ταμείου (π.χ. ΕΦΚΑ).
- Αίτηση για διακοπή σύνταξης ή μεταβίβασή της σε επιζώντα σύζυγο.
Οι διαδικασίες αυτές μπορεί να φαίνονται πολλές, όμως ολοκληρώνονται σχετικά γρήγορα όταν υπάρχει σωστή καθοδήγηση από τις υπηρεσίες ή από το γραφείο τελετών.
Διαχείριση περιουσιακών και τραπεζικών θεμάτων
Μετά τον θάνατο, κάθε περιουσιακό στοιχείο του εκλιπόντος (σπίτι, τραπεζικοί λογαριασμοί, οχήματα) «παγώνει» προσωρινά έως ότου ολοκληρωθούν οι νομικές διαδικασίες.
Οι συγγενείς χρειάζεται να προχωρήσουν στα εξής:
- Πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών
- Αποδοχή ή αποποίηση κληρονομιάς, μέσα σε προθεσμία 4 μηνών (ή 1 έτους αν ο εκλιπών κατοικούσε στο εξωτερικό).
- Έλεγχο ύπαρξης διαθήκης, στο αρμόδιο Πρωτοδικείο.
- Ενημέρωση τραπεζών και διακοπή λογαριασμών ή μεταφορά τους στους νόμιμους κληρονόμους.
Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει συνδικαιούχος σε τραπεζικό λογαριασμό, ο λογαριασμός δεν παγώνει, ωστόσο είναι καλό να ενημερωθεί η τράπεζα επισήμως για τη διαχείριση του υπολοίπου.
Κοινωνικά επιδόματα και συντάξεις επιζώντων
Οι συγγενείς πρώτου βαθμού (σύζυγος, τέκνα) ενδέχεται να δικαιούνται:
- Σύνταξη χηρείας, εφόσον πληρούνται τα ασφαλιστικά κριτήρια.
- Επιδόματα θανάτου από το ταμείο του εκλιπόντος.
- Οικονομική ενίσχυση για τα έξοδα κηδείας, εφόσον καλύπτεται από τον ασφαλιστικό φορέα.
Τα ποσά και οι προϋποθέσεις διαφέρουν ανάλογα με το ταμείο και τον χρόνο ασφάλισης, γι’ αυτό καλό είναι να απευθύνεται κανείς απευθείας στο ταμείο ή σε λογιστή.
Συναισθηματική υποστήριξη και αποδοχή της απώλειας
Οι διαδικασίες μετά τον θάνατο δεν περιορίζονται στα έγγραφα και τις υπηρεσίες. Η απώλεια φέρνει έντονα συναισθήματα πένθους, τα οποία χρειάζονται χρόνο και φροντίδα.
Η υποστήριξη από φίλους, συγγενείς ή ακόμα και επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι σημαντική για να αντιμετωπιστεί ο πόνος και να γίνει ομαλά η μετάβαση στην επόμενη φάση της ζωής.
Σημαντικά βήματα σε δύσκολες στιγμές…
Οι διαδικασίες μετά τον θάνατο είναι πολυδιάστατες και απαιτούν προσοχή, όμως με σωστή καθοδήγηση ολοκληρώνονται χωρίς περιττό άγχος. Από τη δήλωση στο ληξιαρχείο έως τη διευθέτηση των περιουσιακών θεμάτων, κάθε βήμα αποτελεί μέρος μιας φυσικής και αναγκαίας διαδικασίας αποχαιρετισμού. Με τη στήριξη των ειδικών και την κατανόηση των βημάτων, οι συγγενείς μπορούν να ανταποκριθούν με ηρεμία και αξιοπρέπεια στη δύσκολη αυτή περίοδο.