Η σημασία του μνημοσύνου
Στην ελληνική ορθόδοξη παράδοση, τα μνημόσυνα αποτελούν σταθμούς μνήμης για την ψυχή του εκλιπόντος. Οι πιο σημαντικές τελετές είναι το μνημόσυνο των 40 ημερών, που θεωρείται το πέρασμα της ψυχής στον πνευματικό της προορισμό και το ετήσιο μνημόσυνο, που υπενθυμίζει πως, παρότι πέρασε χρόνος, η απώλεια παραμένει ζωντανή στην καρδιά των ανθρώπων.
Και στις δύο περιπτώσεις, η παρουσία και τα λόγια των παρευρισκομένων είναι σημαντικά για την οικογένεια. Τι λέμε σε μνημόσυνο λοιπόν;
Τι λέμε στα 40 μνημόσυνα
Το μνημόσυνο των 40 ημερών είναι ίσως η πιο φορτισμένη συναισθηματικά στιγμή μετά την κηδεία. Ο πόνος είναι ακόμη νωπός και η ανάγκη για στήριξη μεγάλη.
Σε μια τέτοια στιγμή φράσεις όπως: «Σαράντα μέρες και είναι σαν χθες… Μας λείπει πολύ.», «Ο Θεός να τον/την αναπαύσει. Είμαι σίγουρος/η πως είναι σε καλό μέρος.», «Ήταν καλός άνθρωπος. Μας λείπει ήδη.», «Σκέφτομαι εσάς και προσεύχομαι για δύναμη και παρηγοριά.», «Ακόμη δεν το έχουμε πιστέψει… Θα τον/την θυμόμαστε πάντα.».
Στις ευχές για σαρανταήμερο μνημόσυνο δεν χρειάζονται μεγάλοι λόγοι ή βαριές κουβέντες. Η οικογένεια βρίσκεται ακόμα σε περίοδο πένθους και συναισθηματικής επεξεργασίας της απώλειας. Η παρουσία μας και ένα απλό, ζεστό, ειλικρινές σχόλιο αρκεί.
Τι ευχόμαστε στο ετήσιο μνημόσυνο
Ένα έτος μετά, η θλίψη έχει ίσως ηρεμήσει, αλλά η απουσία είναι πλέον αισθητή στην καθημερινότητα. Το ετήσιο μνημόσυνο έχει λιγότερη ένταση από τις 40 ημέρες, αλλά βαθύτερο αποτύπωμα στη μνήμη.
Στην περίπτωση αυτή, αν αναρωτιέστε στο μνημόσυνο ενός έτους τι λέμε, οι φράσεις που χρησιμοποιούνται είναι κάπως διαφορετικές, αλλά εξίσου σημαντικές. Για παράδειγμα μπορείτε να πείτε πως: «Ήταν άνθρωπος που άφησε το αποτύπωμά του. Δεν ξεχνιέται.» ή «Πέρασε ένας χρόνος και ακόμα τον/την σκεφτόμαστε σαν να ήταν χθες.».
Στο ετήσιο μνημόσυνο, συχνά είναι και κατάλληλη η στιγμή για πιο εκτεταμένες αναμνήσεις. Μπορεί κάποιος να μοιραστεί μια ιστορία, ένα χαρακτηριστικό του προσώπου ή μια πράξη που τον/την έκανε αξέχαστο.
Λόγια που δείχνουν ειλικρινή παρουσία
Το πιο σημαντικό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι οι λέξεις δεν είναι απαραίτητο να είναι «σωστές», αλλά να είναι ειλικρινείς. Οι οικογένειες στις στιγμές αυτές χρειάζονται ανθρώπους που τους θυμούνται, που τους νοιάζονται, που ήταν εκεί — και είναι ακόμη.
Απλές, ανθρώπινες φράσεις όπως «Πάντα θα θυμάμαι το γέλιο του/της.» ή «Μου λείπει ο τρόπος που μιλούσε/με στήριζε.» είναι πολύ σημαντικές για κάποιον που πενθεί. Αν, από την άλλη δεν υπάρχουν λόγια, η σιωπή με ένα βλέμμα κατανόησης, μια αγκαλιά, μια απλή χειραψία, μπορούν να πουν πολλά περισσότερα.
Τι να αποφεύγουμε στα μνημόσυνα
Υπάρχουν και μερικά πράγματα που είναι καλό να μην λέγονται, ακόμη και με καλές προθέσεις. Φράσεις που μπορεί να ακουστούν ψυχρές ή κλισέ, όπως «Ο χρόνος όλα τα γιατρεύει.» και «Έτσι είναι η ζωή.» ή «Ευτυχώς δεν ταλαιπωρήθηκε πολύ.» και «Να προχωρήσετε μπροστά τώρα.» καλό θα ήταν να μην ειπωθούν. Αν και μπορεί να λέγονται από καλή πρόθεση, τέτοιες φράσεις μπορεί να μειώσουν ή να ακυρώσουν τον πόνο της οικογένειας.
Μπορούμε να Μιλήσουμε Δημόσια σε Μνημόσυνο;
Σε πιο προσωπικά μνημόσυνα (όπως αυτά που γίνονται στο σπίτι ή σε στενό οικογενειακό κύκλο), είναι αποδεκτό να γίνουν σύντομες ομιλίες ή να μοιραστούν ιστορίες.
Σε επίσημα μνημόσυνα που διοργανώνονται από γραφεία τελετών στην εκκλησία, οι δημόσιοι λόγοι δεν είναι συνήθως μέρος του τυπικού. Ωστόσο, μετά τη λειτουργία, στον καφέ ή στο σπίτι, μπορεί να ειπωθεί κάτι σύντομο.
Η σημασία της παρουσίας σας σε ένα μνημόσυνο
Το να παρευρίσκεσαι σε ένα μνημόσυνο δεν είναι απλώς ένα θρησκευτικό καθήκον. Είναι πράξη σεβασμού και αγάπης.
Σχετικά με το τι λέμε στα μνημόσυνα, σημασία δεν έχουν οι λέξεις, καθώς δεν έχουν σκοπό να «παρηγορήσουν» με την έννοια της παρηγοριάς, αλλά να δείξουν ότι θυμόμαστε. Ότι νιώθουμε. Ότι τιμούμε.
Στα μνημόσυνα των 40 ημερών και του ενός έτους, αυτό που λέμε έχει δύναμη — όχι επειδή είναι τέλειο, αλλά επειδή είναι αληθινό. Ένα απλό «Δεν τον/την ξεχνάμε» μπορεί να σημαίνει τα πάντα για την οικογένεια.
Αν δεν ξέρεις τι να πεις, να είσαι εκεί. Η παρουσία σου είναι το πιο δυνατό μήνυμα.